“Rusya Federasyonu’nda Eğitim Hakkında” adlı Federal Yasada Değişiklik Yapılması Hakkında
“Rusya Federasyonu’nda Eğitim Hakkında” adlı federal yasada Temmuz 2018’de yapılan değişiklikler ile ilgili Türkiye’deki bazı çevrelerde yapılan bitmek bilmeyen tartışmalarla bağlantılı olarak, konuyu açıklığa kavuşturmak amacıyla aşağıdaki bilgileri Türk kamuoyunun dikkatine sunarız.
Rus devleti, tarihsel olarak çok uluslu bir devlet olarak kuruldu. 2010 nüfus sayımına göre, 200’den fazla milletten temsilciler Rusya topraklarında yaşamaktadırlar. Rusya Federasyonu Anayasası, her vatandaşın kendi dilini kullanma, iletişim, eğitim, öğretim ve sanat dilini özgürce seçme hakkını tesis eder. Özellikle, Anayasa’nın 86. maddesi, cumhuriyetlerin kendi devlet dillerini oluşturma hakkının yanı sıra Rusya Federasyonu topraklarında yaşayan halkların kendi ana dillerini koruma, ana dili öğrenme ve geliştirme koşullarını oluşturma haklarını garanti etmektedir.
Anayasada belirlenen hükümler, dil konularını düzenleyen federal yasaların yanı sıra federal cumhuriyetlerin anayasalarında ve bu cumhuriyetlerin eğitim ve dil ile ilgili yasalarında yansıtılmakta ve geliştirilmektedir. Böylece, 25.10.1991 tarihli 1807-1 sayılı “Rusya Federasyonu Halklarının Dilleri Hakkında” adlı Federal Yasa, Rusya halklarının dillerini ulusal hazine olarak tanımlamakta ve aynı zamanda halkların dillerinin korunması, adil ve özgün gelişim koşullarının yaratılmasına yöneliktir.
Eğitim dilini özgürce seçme hakkı, 29 Aralık 2012 tarihli 273-FZ sayılı “Rusya Federasyonu’nda Eğitim Hakkında” adlı Federal Kanun ile garanti altına alınmaktadır. 14 Ağustos 2018 tarihinde yürürlüğe giren Kanunda yapılan son değişikliklere göre, “Rusça ana dil olmak üzere Rusya Federasyonu halklarının dilleri ve Rusya Federasyonu’na bağlı cumhuriyetlerin devlet dilleri arasından özgürce eğitim dili, öğrenilen ana dili seçme işlemi, devlet akreditasyonuna sahip okul öncesi eğitim programlarına, ilköğretim ve ortaöğretim programlarına kabul (yatay geçiş) sırasında reşit olmayan öğrencilerin ebeveynlerinin (yasal velilerin) beyanlarına göre gerçekleştirilir.”
Federal Kanun'da yapılan bu değişiklikler, federal cumhuriyetlerin ana dillerinin öğrenimini isteğe bağlı bir okul müfredatına dönüştürülmesini öngörmemektedir. Aksine, bu dillerin öğrenimi, eğitim programında zorunlu olarak yer almaya devam edecektir. Yeni düzenlemenin esası, belirli bir dilin seçiminin, öğrencilerin ebeveynleri (yasal velileri) tarafından yapılacak olmasıdır. Çocukların okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim eğitim programlarına kabulü sırasında öğrencilerin ebeveynleri (yasal velileri) seçilen dili belirten başvuru dilekçesi sunacaktır.
Yeni yasa, Rus vatandaşlarının dil haklarını daha iyi korumak için tasarlanmıştır. Bu amaçla, getirilen değişiklikler, devlet akreditasyonuna sahip eğitim kurumlarında, haftada iki saatten az olmamak şartıyla, ulusal dilleri öğrenebilmeyi garanti etmektedir. Ebeveynlerin talebi üzerine, saat sayısı artırılabilir. Ayrıca, bölgesel eğitim sisteminin imkânları buna imkan tanırsa, öğrenciler kendi dillerinde de eğitimi görebilirler.
Rusya halklarının dillerini akademik ve bilimsel açıdan öğrenmelerine yardım etmek için, ana dillerin desteklenmesi adına federal düzeyde özel bir vakıf kurulması planlanmaktadır. Bu girişim, Rusya Federasyonu Federal Meclisi'nin Devlet Duması Eğitim ve Bilim Komitesi tarafından başlatılmış olup Rusya Federasyonu hükümeti tarafından desteklenmektedir. Vakfın faaliyetleri, ana dil ve ulusal edebiyat üzerine ders kitaplarının ve öğretim araçlarının yazılması, ana dil eğitim programlarının hazırlanması ve bilirkişi tarafından incelenmesinin yanı sıra Rusya’nın yerli ve küçük nüfuslu halkları için nitelikli öğretim kadrosunun hazırlanmasına odaklanacaktır.
“Eğitim Hakkında” adlı Federal Kanunda yapılan değişikliklerin üzerinde 2017’den bu yana ciddi ve kapsamlı çalışmalar yürütülmüştür. Bu değişikliklerin kabul edilmiş hali, Rusya Federasyonu federal bölgeleri, yürütme organları ve Devlet Duması’ndaki ulusal cumhuriyetleri temsil eden milletvekillerinin görüşleri azami derecede göz önüne alınarak hazırlanmış nihai versiyonudur. Mevzuattaki yeni düzenlemeler, Rusya Federasyonu Anayasası’na ve çağdaş uluslararası demokratik standartlara tamamen uygundur.
